Vroeger werden ze geregeld uitgesproken, uitdrukkingen en gezegden om de dingen mooi omfloerst te kunnen zeggen. Bijvoorbeeld, ‘Als niet komt tot iet, dan wordt het allemansverdriet’
Uit ervaring kan ik daar beslist in meegaan. Want de nieuwe rijken onder ons vallen over het algemeen minder goed te pruimen dan mensen die al generaties lang in goeden doen zijn. Zij hebben minder de neiging ermee te koop te lopen, hechten meer aan goede omgangsvormen en hebben geleerd dat kapitaal ook maar zijn betrekkelijkheid kent. Met beide benen op de grond dus.
Mijn schoonmoeder zei regelmatig “It lêste himd hat gjin bûsen” (het laatste hemd heeft geen zakken) wanneer ze weer naar de warme bakker was geweest voor die heerlijke vers gebakken gevulde koeken of verse banketletter voor bij de koffie, en zo breed had ze het niet.
‘Als hebben komt, is hadden te laat’ is zo’n uitspraak van mijn moeder, wat natuurlijk een waarheid is als een koe. Zo luidt er ook zo’n gezegde als ‘ Ieder is de stichter van zijn eigen geluk’, wat een zeer discutabele is natuurlijk. Je wieg zal maar in oorlogsgebied hebben gestaan, zodat je geen eerlijke kansen hebt gekregen. Of je groeit op in armoe, wat je meteen op een achterstand zet. Het suggereert dat het leven maakbaar is, en dat is het natuurlijk niet.
Onze kinderen en hun generatie zijn wat uitdrukkingen en gezegden betreft minder onderlegd. Iets in de trant van als er een schaap over de dam is dempt men de put. Of beter vijf vogels in de hand dan één in de lucht. De klok en de klepel, hoe was t ook alweer.
Leuk om de herkomst van bepaalde uitdrukkingen en spreekwoorden te lezen. Deze stammen bijna allemaal van honderden jaren geleden, zoals deze ‘Je ergens met een Jantje van Leiden van afmaken’ ‘
Deze ‘Jan van Leiden’ leefde van 1509-1539 en heette eigenlijk Jan Beukelszoon, en is verantwoordelijk voor dit spreekwoord. Deze Jan was een tijdje kleermaker in Leiden en leverde geregeld niet goed werk af. Door zijn mooie praatjes wist hij steeds te voorkomen dat hij zijn werk opnieuw moest doen. Hij maakte zich er zogezegd ‘met een Jantje-van-Leiden’ van af.
Wil je van nog meer gezegden en spreekwoorden de herkomst weten? Kijk dan eens op deze historische uitdrukkingen
